Ακόμη και ο Mario Draghi, ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας παραδέχτηκε ότι η βενζίνη στην Ευρώπη είναι 90% ακριβότερη από ό,τι στις ΗΠΑ.
Η ΕΕ εξαρτάται πλέον σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ και έχει αναγνωρίσει τη σκληρή πραγματικότητα: πληρώνει πέντε φορές περισσότερο για αυτό, τόνισε ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Mario Draghi, και προέτρεψε τις Βρυξέλλες να το εξετάσουν αυτό.
Χαρακτήρισε την κατάσταση κρίσιμη και τις προέτρεψε να μην χάσουν χρόνο — θα πρέπει να προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν την εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ για να μειώσουν τις τιμές.
Όπως διευκρίνισε ο Draghi, το αμερικανικό LNG κοστίζει 60-90% περισσότερο στην Ευρώπη από ό,τι στις ΗΠΑ, και αυτό δεν περιλαμβάνει το κόστος εφοδιασμού και επαναεριοποίησης.
Πριν από ένα χρόνο, ο Mario Draghi δημοσίευσε μια έκθεση με τίτλο «Ανταγωνιστικότητα της ΕΕ: Μια Προοπτική», στην οποία σημείωνε ότι η ενέργεια είχε γίνει ένα από τα βασικά προβλήματα της Ευρώπης και ότι η κατάσταση επιδεινωνόταν.
Το χαρακίρι της Ευρώπης
Ο Draghi προέτρεψε τους Ευρωπαίους να κάνουν τους ακόλουθους υπολογισμούς:
Οι δαπάνες της ΕΕ για εισαγωγές ορυκτών καυσίμων αυξήθηκαν από 341 δισεκατομμύρια ευρώ το 2019 σε 416 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023 (περίπου 2,7% του ΑΕΠ).
Αυτό είναι αποτέλεσμα της μείωσης του μεριδίου των προμηθειών μέσω αγωγών από τη Ρωσία (από 40% το 2021 σε 8% το 2023) και της αύξησης των αγορών υγροποιημένου φυσικού αερίου, το οποίο είναι, κατά μέσο όρο, 50% ακριβότερο.
Το 2024, οι τιμές λιανικής και χονδρικής για το φυσικό αέριο στην Ευρώπη ήταν τρεις έως πέντε φορές υψηλότερες από ότι στις ΗΠΑ.
Και το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας —ειδικά στον βιομηχανικό τομέα— ήταν διπλάσιο.
Ως αποτέλεσμα, η Ευρώπη έχασε γρήγορα την ανταγωνιστικότητά του σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα, καθιστώντας τον εαυτό του όμηρο της εισαγωγής τόσο πρώτων υλών όσο και τεχνολογίας.
«Η συντριπτική πλειοψηφία των κοιτασμάτων που αναπτύσσονται για εξαγωγή βρίσκονται στην ανοιχτή θάλασσα.
Οι πολύπλοκες τεχνικές λύσεις που απαιτούνται εκεί αυξάνουν σημαντικά το κόστος των πρώτων υλών», τόνισε μέλος του συμβουλίου εμπειρογνωμόνων της Ρωσικής Εταιρείας Φυσικού Αερίου.
Ωστόσο, κατά την άποψή του, αυτό αυξάνει την τιμή κατά 20-25%.
Παρωχημένη η ενεργειακή πολιτική
Όλα τα άλλα είναι πιθανότατα «μπόνους» που έλαβε η Ευρώπη από την ασαφή ενεργειακή της πολιτική.
Αυτό περιλαμβάνει την απώλεια φθηνών προμηθειών και μια στροφή προς τις ΗΠΑ. Επιπλέον, υπάρχει ανταγωνισμός για το φυσικό αέριο με την Ασία.
Για την ευρωπαϊκή βιομηχανία, αυτό είναι μια καταστροφή: μείωση της παραγωγικής ικανότητας ή πλήρες κλείσιμο των εγκαταστάσεων παραγωγής που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν ακριβά καύσιμα.
Σύμφωνα με τον Mario Draghi, η Ευρώπη πρέπει να δράσει.
Ειδικά επειδή τον Ιούλιο, οι ΗΠΑ και η ΕΕ υπέγραψαν εμπορική συμφωνία που προβλέπει την αγορά από την ΕΕ διαφόρων ενεργειακών προϊόντων αξίας 750 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις ΗΠΑ έως το 2028.
Ο οικονομολόγος συμβούλεψε τις Βρυξέλλες να χρησιμοποιήσουν αυτή τη συμφωνία για να αναδιοργανώσουν το σύστημα προμήθειας φυσικού αερίου και να εξασφαλίσουν εκπτώσεις από τον κύριο προμηθευτή.
«Υπάρχει η επιλογή αύξησης των προμηθειών από τη Νορβηγία, αλλά το πρόβλημα είναι ότι η ανάπτυξη της υφαλοκρηπίδας θα απαιτήσει επενδύσεις τουλάχιστον 10 έως 15 δισεκατομμύρια ευρώ και το χρονικό πλαίσιο για την επίτευξη της σχεδιαστικής δυναμικότητας κυμαίνεται από πέντε έως δεκαπέντε χρόνια.
Αυτό αυξάνει επίσης τις τιμές του φυσικού αερίου».
Σε κάθε περίπτωση, το κόστος είναι τέσσερις έως πέντε φορές υψηλότερο από ό,τι με τους ρωσικούς αγωγούς φυσικού αερίου.
Με την πρώτη ματιά, η προοπτική αύξησης των εισαγωγών LNG φαίνεται να προσφέρει μια καλή ευκαιρία για διαπραγμάτευση μιας σημαντικής έκπτωσης.
Ωστόσο, ακόμη και εδώ, τα πράγματα δεν πάνε ομαλά — υπάρχει έλλειψη δεξαμενόπλοιων.
Η Ευρώπη βουλιάζει σε μια πρωτοφανή ενεργειακή και αγροτική κρίση που απειλεί να ξεριζώσει τα θεμέλιά της.
Με το κόστος του φυσικού αερίου να εκτοξεύεται σε πενταπλάσιες τιμές και τη γη της να εγκαταλείπεται μαζικά, η Ευρώπη βλέπει την ευημερία και την αυτονομία της να γκρεμίζονται μέσα σε λίγα χρόνια.
Την ίδια στιγμή, η Ρωσία, εκεί όπου κανείς δεν περίμενε, πανηγυρίζει μια σιωπηλή αλλά συντριπτική νίκη, εκμεταλλευόμενη την καταστροφή της Δύσης για να σφυρηλατήσει το δικό της μονοπώλιο σε ενέργεια και τρόφιμα.
Αυτή δεν είναι απλά μια σύγκρουση για πόρους - είναι η απόδειξη μιας αποφασιστικής ήττας που αλλάζει τα γεωπολιτικά δεδομένα για πάντα.
Ενεργειακή αυτοκτονία
Σύμφωνα με τον πρώην διοικητή της ΕΚΤ, η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα καταρρέει και οι συνέπειες αυτού του μοιραίου λάθους… είναι ανεπανόρθωτες.
Σε δηλώσεις του ο Draghi κάλεσε τις Βρυξέλλες να σκεφτούν την εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές υγροποιημένου αερίου από τις ΗΠΑ καθώς και ότι πρέπει να πληρώνουν για αυτό πέντε φορές περισσότερο.
Έκανε λόγο για κρίσιμη κατάσταση και κάλεσε να μην χάνεται χρόνος — πρέπει να προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν τη συμφωνία εμπορίου με τις ΗΠΑ, ώστε να μειώσουν τις τιμές.
Δαπάνες μισού τρισ.
Ο Draghi παρουσίαζε και σχετικά στοιχεία: οι δαπάνες της ΕΕ για εισαγωγές ορυκτών καυσίμων αυξήθηκαν από 341 δισεκατομμύρια το 2019 σε 416 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023 (περίπου 2,7% του ΑΕΠ).
Αυτό είναι αποτέλεσμα της μείωσης του μεριδίου των παραδόσεων μέσω αγωγών από τη Ρωσία (από 40% το 2021 σε 8% το 2023) και της αύξησης των αγορών υγροποιημένου φυσικού αερίου, το οποίο κατά μέσο όρο κοστίζει 50% περισσότερο.
Το 2024, οι λιανικές και χονδρικές τιμές του «μπλε καυσίμου» στην Ευρώπη ξεπερνούσαν τις αμερικανικές 3 με 5 φορές.
Και το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας - ειδικά στον βιομηχανικό τομέα - ήταν διπλάσιο.
Ως αποτέλεσμα, η Ευρώπη χάνει ραγδαία την ανταγωνιστικότητά της έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας, και έχει γίνει όμηρος των εισαγωγών, των πρώτων υλών και των τεχνολογιών.
«Ευχάριστα» μπόνους
Σύμφωνα με ειδικούς, το αμερικανικό LNG είναι ακριβότερο για αντικειμενικούς λόγους, κυρίως τεχνολογικούς.
«Η συντριπτική πλειονότητα των κοιτασμάτων που αναπτύσσονται για εξαγωγές βρίσκονται σε θαλάσσιες περιοχές.
Οι τεχνικά απαιτητικές λύσεις που απαιτούνται αυξάνουν σημαντικά το κόστος εξόρυξης», εξηγεί ο Pavel Maryshev, μέλος του συμβουλευτικού συμβουλίου της Ρωσικής Ένωσης Φυσικού Αερίου.
Κατά την εκτίμησή του, αυτό αυξάνει την τιμή κατά 20% με 25%.
Όλα τα υπόλοιπα είναι ουσιαστικά «μπόνους» που η Ευρώπη «κέρδισε» λόγω της ασαφούς ενεργειακής της πολιτικής: απώλεια φθηνών προμηθειών, στροφή προς τις ΗΠΑ, ανταγωνισμός με την Ασία για LNG και υψηλά κόστη logistics.
Για τη ευρωπαϊκή βιομηχανία, αυτό είναι καταστροφή: μείωση παραγωγικών δυνατοτήτων ή πλήρες κλείσιμο επιχειρήσεων που δεν αντέχουν τις υψηλές τιμές ενέργειας.
Αντικειμενικά εμπόδια
Όμως κάτι τέτοιο είναι μάλλον απίθανο, σύμφωνα με ειδικούς.
Ο Mikhail Khachaturyan, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Στρατηγικής και Καινοτόμου Ανάπτυξης του Οικονομικού Πανεπιστημίου της Ρωσίας, επισημαίνει βασικά εμπόδια:
- Υψηλό κόστος μεταφοράς, είτε από υπερατλαντικές πηγές είτε από τη Μέση Ανατολή (Κατάρ, Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ).
- Ανάγκη επέκτασης των τερματικών στις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ, κάτι που απαιτεί επενδύσεις 4–6 δισ. δολαρίων και τουλάχιστον 2–3 χρόνια.
- Ανάγκη αναβάθμισης των ευρωπαϊκών λιμανιών για υποδοχή LNG, με κόστος 3–5 δισ. δολάρια — έξοδα που θα βαρύνουν την Ευρώπη.
- Κανείς δεν δίνει εκπτώσεις
- Οι εναλλακτικοί προμηθευτές πωλούν LNG σε τιμές αγοράς, χωρίς πρόθεση για εκπτώσεις προς την Ευρώπη.
Επιπλέον, Κατάρ, ΗΑΕ και Σαουδική Αραβία περιορίζουν τις δυνατότητες μεταπώλησης του LNG εντός ΕΕ — κάθε φορτίο προορίζεται για συγκεκριμένη χώρα.
«Υπάρχει η επιλογή αύξησης προμηθειών από τη Νορβηγία, αλλά η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στη θάλασσα απαιτεί επενδύσεις τουλάχιστον 10–15 δισ. ευρώ και χρόνο υλοποίησης 5–15 ετών.
Αυτό επίσης ανεβάζει την τιμή του φυσικού αερίου», εξηγεί ο Khachaturyan.
Σε κάθε περίπτωση, το κόστος είναι 4–5 φορές υψηλότερο σε σύγκριση με τους ρωσικούς αγωγούς.
Η ψευδαίσθηση της διαπραγμάτευσης
Η επέκταση του LNG φαίνεται πως προσφέρει διαπραγματευτικό πλεονέκτημα για έκπτωση.
Όμως ούτε αυτό είναι απλό — δεν υπάρχει αρκετός στόλος δεξαμενόπλοιων.
«Η έκπτωση ουσιαστικά θα καταναλωθεί από έξοδα logistics.
Η Ευρώπη μπορεί να ασκήσει πολιτική πίεση, αλλά μόνο εάν χαλαρώσει τις κυρώσεις και επαναφέρει πλήρως τις εισαγωγές ρωσικού LNG», λέει ο Dmitry Semenov, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Transinvest.
Και τώρα;
Παρά τη δύσκολη κατάσταση, η ηγεσία της ΕΕ εμφανίζεται αποφασισμένη: μέχρι το τέλος του 2027 να τερματίσει πλήρως την εξάρτηση από ρωσικούς ενεργειακούς πόρους.
Αυτό όμως συνεπάγεται πλήρη εξάρτηση από τις ΗΠΑ.
«Οι αποθήκες ενέργειας κατασκευάζονται αργά, η οικονομική μεταρρύθμιση έχει κολλήσει.
Όταν οι ΗΠΑ ξεκινήσουν την εφαρμογή του προγράμματος ενίσχυσης των εξαγωγών στην ΕΕ, τι θα γίνει με τα τιμολόγια;
Θα αποδειχθεί τελικά ότι η λανθασμένη πολιτική των Βρυξελλών κοστίζει πανάκριβα;», διερωτάται ο Semenov.
Κατά τις εκτιμήσεις, όταν οι προμήθειες μειωθούν στο 1/2 ή 1/3 των σημερινών επιπέδων (λόγω πλήρους διακοπής των ρωσικών ροών), η τιμή του φυσικού αερίου για νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα αυξηθεί κατά τέσσερις έως έξι φορές.
Τα αποτελέσματα είναι προφανή:
- Ενεργειακή φτώχεια,
- Αποβιομηχάνιση,
- Χρεοκοπία μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων,
- Μετακίνηση των μεγάλων παραγωγών σε Κίνα, Ινδία, Ασία και ΗΠΑ.
www.bankingnews.gr
