Οργανισμός που την προκαλεί:
το ιοειδές potato spingle tuber (ακρωνύμιο: PsTVd)
Το ιοειδές έχει μόνο ένα κέντρο νουκλεϊνικού οξέος χωρίς πολυπεπτιδικό περίβλημα. Είναι ευτυχώς πολύ σπάνιο, και πολλά στελέχη του ιοειδούς είναι ήπια, μη σοβαρά ιογόνα.
Εύρος ξενιστών:
Πατάτα, τομάτα και μερικά άλλα άγρια είδη Solanum, όπως τα Solanum nigrum και Solanum dulcamara.
Εμφάνιση και σημασία:
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν εμφανίζεται αυτή η ασθένεια, αλλά εμφανίζεται στις Ανατολικές Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Λευκορωσία, η Πολωνία και η Ρωσία. Η σημασία της ασθένειας εξαρτάται από την κατάσταση καραντίνας. Το ιοειδές αυτό βρίσκεται στην λίστα Ι/Α1 της Ε.Ε.. Μετά την προσχώρηση της Πολωνίας, θα αλλάξει σε I/A2, αλλά δεν θα διαγραφεί ποτέ από τον κατάλογο καραντίνας.
Συμπτώματα και ασθένειες που συγχέονται:
Οι ήπιες φυλές και στελέχη δεν προκαλούν ορατά συμπτώματα στα φυτά πατάτας, παρόλο που το ιοειδές βρίσκεται σ’ αυτά. Τα ιογόνα στελέχη στρίβουν την κορυφή των βλαστών δεξιόστροφα. Τα φυλλάρια επιμηκύνονται και έχουν χρώμα σκούρο πράσινο. Αρχίζουν να αναπτύσσονται όψιμα φύτρα στη βάση των φύλλων, προκαλώντας το σύμπτωμα ‘σκούπα της μάγισσας’. Τα φυτά είναι γενικά κοντύτερα από τα μη προσβεβλημένα φυτά..
Οι κόνδυλοι των μολυσμένων φυτών είναι μικρότεροι από τους συνηθισμένους. Η όξυνση των συμπτωμάτων αυξάνεται κατά τη διάρκεια των ετών πολλαπλασιασμού του ιοειδούς.
Το ιοειδές μπορεί να προκαλέσει σοβαρές απώλειες στο τρίτο, τέταρτο και τα μεταγενέστερα έτη πολλαπλασιασμού του. Τα συμπτώματα στους κονδύλους μπορεί να μπερδευτούν με τα συμπτώματα της δυσλειτουργίας των διαφόρων σταδίων σχηματισμού των κονδύλων. Σε αυτή τη δυσλειτουργία (πάθηση) σχηματίζονται μεγαλύτεροι, επίσης χωρίς συστροφή κόνδυλοι, και οι άκρες των βλαστών τους είναι μερικές φορές υαλώδεις. Η μόλυνση από το ιοειδές οδηγεί σε μικρό μέγεθος κονδύλων, η ηλικία των κονδύλων δεν είναι τόσο διαφορετική, όπως συμβαίνει και σ’ αυτή την πάθηση.
Η ανίχνευση του ιοειδούς δεν είναι εργασία των αγροτών. Η αρχή φυτοπροστασίας κάθε κράτους πρέπει να ερευνήσει και να ανακαλύψει αυτήν την μόλυνση.
Ο κύκλος της ασθένειας:
Το ιοειδές διαχειμάζει στον πατατόσπορο ή στο σπέρμα της τομάτας. Εξαπλώνεται στην καλλιέργεια με μηχανική μετάδοση ή με μετάδοση από έντομα. Τα έντομα μεταδίδουν το ιοειδές με μη έμμονο τρόπο, αφού αυτό δεν μπορεί να ζει συνεχώς μέσα στο έντομο.
Έλεγχος:
Η μόνη μέθοδος ελέγχου είναι η χρήση πιστοποιημένου σπόρου. Ο εισαγόμενος σπόρος ελέγχεται για το ιοειδές σε πιστοποιημένα εργαστήρια, αλλά και ο ντόπιος σπόρος εποπτεύονται από τις αντίστοιχες κρατικές αρχές (όπως το BSA στη Γερμανία, το INRA στη Γαλλία).
Υπάρχουν μερικές ανθεκτικές ποικιλίες, αλλά δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες για αυτές. Οι αρχές κρατικού ελέγχου ποικιλιών δεν κάνουν καμία δοκιμή μετρήσεων της ανοχής ή της ευαισθησίας, επειδή η ασθένεια δεν είναι ακόμα παρούσα στην ΕΕ.
