Ποικιλία πολύ ζωηρή, ανθεκτική και παραγωγική, δίνει αρωματικά, ξηρά κρασιά με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τα κάνουν εύκολα αναγνωρίσιμα και ευρέως γνωστά
Του Στέλιου Λογοθέτη, οινολόγου
ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
Είναι μία από τις πιο γνωστές ελληνικές ποικιλίες στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, και έχει συνδέσει το όνομά της με την περιοχή της Μαντινείας, της ευρύτερης Αρκαδίας αλλά και με τη Δυτική Πελοπόννησο. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι καλλιεργείται σε μια περιοχή η που έχει παράδοση στην αμπελοκαλλιέργεια ήδη από τους αρχαίους χρόνους. Στον Αρκαδικό Ορχομενό υπήρχε θέατρο αφιερωμένο στον Διόνυσο, ενώ ο Παυσανίας αναφέρει ότι επισκεπτόμενος την αρχαία πόλη της Αμίλου (βόρεια της Τρίπολης) βρήκε τα ερείπιά της να έχουν κατακλυσθεί από αμπέλια και ελιές. Εκεί κοντά εξάλλου βρίσκεται ακόμη και το «κλήμα του Παυσανία», μια τεράστια, πυκνή κληματαριά στη σκιά της οποίας, σύμφωνα με το θρύλο, ξεκουράστηκε ο περιηγητής ερχόμενος από την περιοχή των Aρχαίων Nάσων... (Είναι ίσως το παλαιότερο αμπελόκλημα του κόσμου!) Σήμερα το Μοσχοφίλερο καλλιεργείται κυρίως στους νομούς Μεσσηνίας, Λακωνίας και Αρκαδίας και σποραδικά στη Λευκάδα, τη Ζάκυνθο, την Πρέβεζα, τη Μαγνησία και τη Φλώρινα.
Ανήκει σε μια κατηγορία ποικιλιών που ονομάζονται γενικότερα Φιλέρια. Σ' αυτήν ανήκουν επίσης οι ποικολίες Μαυροφίλερο, Ασπροφίλερο, Φιλέρι Αττικής κ.ά. Η παλαιότητα της ποικιλίας εξηγεί την ύπαρξη τόσο πολλών διαφορετικών «κλώνων» της. Σε πρόσφατες έρευνες αποδείχθηκε ότι το Μοσχοφίλερο ταυτίζεται με το Μαυροφίλερο και ότι οι δύο ποικιλίες αναφέρονται στον ίδιο κλώνο. Επίσης, είναι γνωστή η πιθανή συγγένεια του Μοσχοφίλερου με το Traminer, άποψη που έρχεται να ισχυροποιηθεί από την παρουσία των Βαυαρών ακολούθων του Οθωνα, οι οποίοι ίσως χρησιμοποίησαν κάποια φυτά από την πατρίδα τους (η καταγωγή του Traminer είναι γερμανική).
Πρόκειται για μια ποικιλία πολύ ζωηρή και παραγωγική. Οι παλαιές αμπελοφυτείες ήταν διαμορφωμένες σε κυπελλοειδές σχήμα, ενώ ύστερα από έρευνες που έγιναν από το Ινστιτούτο Οίνου και Αμπέλου βρέθηκε ότι το καλύτερο σχήμα διαμόρφωσης είναι το αμφίπλευρο γραμμοειδές, το οποίο δίνει μεγαλύτερες αποδόσεις χωρίς όμως να μειώνει την ποιότητα της πρώτης ύλης. Ετσι, παράγονται κατά μέσο όρο δύο σταφύλια ανά καρποφόρο βλαστό.
Τα σταφύλια είναι μέσου προς μεγάλου μεγέθους, κυλινδροκωνικού σχήματος και με μέτρια πυκνότητα ραγών. Οι ράγες είναι μεγέθους μέσου έως μικρού, χρώματος ερυθρού, με επιδερμίδα χοντρή και σάρκα μαλακή έως τραγανή, άχρωμη και χυμώδη, με λεπτό μοσχάτο άρωμα. Η άνθιση ξεκινά προς τα μέσα Ιουνίου, ενώ η ωρίμαση ολοκληρώνεται μετά το τέλος Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, λόγω της έντονης παραλλακτικότητας που παρουσιάζει έχει διαφορετικά μορφολογικά και τεχνολογικά χαρακτηριστικά (εποχή ωρίμασης, χρώμα ραγών, περιεκτικότητα σε σάκχαρα, οξέα, αρωματικά χαρακτηριστικά).
Από το Μοσχοφίλερο παράγονται:
Οίνοι Ονομασίας Προέλευσης ανωτέρας Ποιότητας (ΟΠΑΠ) Μαντινείας. Μπορεί να είναι σε ανάμειξη με Ασπρούδες και ιδίως με την ποικιλία Γλυκερύθρα σε ένα ποσοστό 20%.
Κοινοί επιτραπέζιοι οίνοι σε ανάμειξη με άλλες ποικιλίες, των οποίων τα αρωματικά χαρακτηριστικά βελτιώνει.
Φυσικοί αφρώδεις οίνοι λόγω της υψηλής οξύτητας που παρουσιάζει το γλεύκος (ο μούστος).
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΚΙΛΙΑΣ
- Καλλιεργείται σε έκταση περίπου 15.000 στρεμμάτων κυρίως στους νομούς Αρκαδίας, Μεσσηνίας και Λακωνίας και σποραδικά στη Λευκάδα, τη Ζάκυνθο, την Πρέβεζα, τη Μαγνησία και τη Φλώρινα.
- O νομός Αρκαδίας αναφέρεται ως η κύρια περιοχή καλλιέργειας όπου παράγονται οίνοι ΟΠΑΠ.
- Το φυτό είναι ζωηρό, εύρωστο, παραγωγικό, ευαίσθητο σε ωίδιο και βοτρύτη.
- Αγαπά τα βαθιά ασβεστώδη εδάφη, με υψηλή υγρασία.
- Το τσαμπί του είναι πυκνόρωγο και μεγάλου μεγέθους με βάρος περίπου 210 γραμμάρια και μήκος γύρω στα 20 εκατοστά, με σφαιρικές ρώγες μέσου μεγέθους, με παχιά φλούδα και ερυθρωπό χρώμα.
- Η άνθιση ξεκινά τον Ιούνιο, ενώ η ωρίμαση ολοκληρώνεται μετά τις 27 Σεπτεμβρίου.
- Τα κρασιά από Μοσχοφίλερο είναι φρουτώδη, με υψηλή χαρακτηριστική οξύτητα και μακρά επίγευση.
- Πίνονται στους 15° C και συνοδεύουν ιδανικά ψαρικά και οστρακοειδή καθώς και μακαρονάδες με βάση τα θαλασσινά.
Οι παραγωγοί μιλούν για το Μοσχοφίλερο
Τάκης Σμυρνιώτης, Οινολόγος, Κτήμα Τσέλεπου
«Δεν αποδίδει μακριά από την πατρίδα του»
Οι απόπειρες που έχουν γίνει να καλλιεργηθεί το Μοσχοφίλερο σε άλλες περιοχές, πέραν της Μαντινείας, δεν ήταν καρποφόρες. Η τρομερά δυναμική αυτή ποικιλία αρνείται πεισματικά να δώσει καρπούς ποιότητας μακριά από την πατρίδα της. Το μικροκλίμα της περιοχής παίζει καταλυτικό ρόλο στην καλλιέργειά της. Ακόμη και οι μικροδιαφορές που παρατηρούνται στο οροπέδιο της Μαντινείας είναι πιθανό να οδηγήσουν σε διαφοροποιήσεις. Οι οινοποιοί της περιοχής πιστεύουν πολύ σ' αυτή την ποικιλία, γι' αυτό και εργάζονται με μεράκι. Ωστόσο, χρειάζονται και βοήθεια από τους παραγωγούς, αφού η μικρή παραγωγή σταφυλιών εξυπηρετεί την καλύτερη ποιότητα των κρασιών. Οι δοκιμές που έχουμε κάνει για κρασιά περιορισμένης παλαίωσης εξελίσσονται πολύ καλά, τα αφρώδη δίνουν εξαιρετικά αποτελέσματα, τα ροζέ είναι ελπιδοφόρα, ενώ τα γλυκά θέλουν... κότσια και πολλή προσοχή.
Βογιατζής Γιάννης, Μπουτάρης Οινοποιητική
«Εχει μεγάλες δυνατότητες διαφοροποίησης»
Είναι μια ποικιλία με μεγάλες δυνατότητες διαφοροποίησης και με ιδιαίτερο χαρακτήρα που δίνει κρασιά εύκολα αναγνωρίσιμα στη διεθνή οινική παλέτα. Το Μοσχοφίλερο, αν και δεν ανήκει στην κατηγορία των δύσκολων σε καλλιέργεια και οινοποίηση σταφυλιών, παράγει κρασιά με πολύ ευχάριστο αρωματικό στυλ και συγχρόνως χαμηλού αλκοολικού τίτλου, ερχόμενο σε αντιπαράθεση με το νέο κάθε-στώς των υψηλόβαθμων κρασιών. Εντούτοις, με βάση αυτή την ποικιλία μπορεί να δούμε μεγάλα κρασιά παλαίωσης με περισσότερο πολύπλοκο αρωματικό δυναμικό.
Λεωνίδας Νασιάκος, Σεμέλη
«Είναι ο καλύτερος πρεσβευτής μας στο εξωτερικό»
Αν και πρόκειται για μια «εύκολη» ποικιλία, η οψιμότητά της δημιουργεί προβλήματα στην καλλιέργειά της, κυρίως λόγω των καιρικών συνθηκών. Ωστόσο, είναι ιδιαίτερα ανθεκτική, πράγμα που εν μέρει το οφείλει στην υψηλή της οξύτητα. Το Μοσχοφίλερο το δουλεύω χρόνια και το θεωρώ προικισμένο τόσο για την ευκολία στο χειρισμό του όσο και για τη δυναμικότητα του αρωματικού του πλούτου και της αξιοσημείωτης οξύτητάς του. Εκτιμώ πως είναι ο καλύτερος πρεσβευτής μας στο εξωτερικό. Αν και εξαιρετική, η φρέσκια «Μαντινεία» δεν έχει τις δυνατότητες παλαίωσης, λόγω της προσωπικότητάς της -χαμηλό αλκοολικό δυναμικό και ευοξείδωτα αρωματικά- ή τουλάχιστον δεν έχει να προσφέρει κάτι καλύτερο μέσω της παλαίωσης. Επίσης, λόγω οψιμότητας αντιμετωπίζει δυσκολίες στην παραγωγή γλυκών κρασιών ποιότητας. Τέλος, κατά την άποψή μου, μπορεί να δώσει και θαυμάσια ροζέ.
Αποστόλης Σπυρόπουλος, Κτήμα Σπυρόπουλου
«Η Μαντινεία μπορεί να γίνει η Καμπανία της Ελλάδας!»
Ο λόγος που αυτή η ποικιλία καθιερώθηκε στην περιοχή της Μαντινείας, και μας βγάζει ασπροπρόσωπους, δεν είναι άλλος από την καλή της σχέση με το μικροκλίμα της περιοχής. Ο σκληρός χειμώνας με τις πολλές βροχές την καθιστά ανθεκτική στις ασθένειες, ενώ η καλή ηλιοφάνεια και οι υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού εξασφαλίζουν την πολύ καλή ωρίμασή της. Συν τοις άλλοις, οι χαμηλές θερμοκρασίες τις νύχτες της θερινής περιόδου βοηθούν να διατηρηθεί υψηλή η οξύτητα και το αρωματικό δυναμικό της. Για μένα, είναι από τις πιο πολυδυναμικές λευκές ποικιλίες, αφού τα καταφέρνει πολύ καλά τόσο στα ξηρά λευκά, όσο και στα ροζέ, τα αφρώδη και τα γλυκά. Πιστεύω ότι έχει προοπτική να δώσει και εξαιρετικά αφρώδη. Τολμώ να αποκαλέσω τη Μαντινεία μελλοντική Καμπανία της Ελλάδας.
Μιχάλης Προμπονάς, οινολόγος, Οινοποιεία Αντωνόπουλου
«Εχει δυνατότητες να δώσει μεγάλα κρασιά»
Το μόνο σημαντικό πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει το Μοσχοφίλερο είναι η ευαισθησία του στο ωίδιο και την όξινη σήψη. Για το λόγο αυτό χρειάζεται προσοχή στις αμπελουργικές τεχνικές που εφαρμόζονται. Κατά τα άλλα, ως καλλιέργεια είναι μάλλον εύκολη.
Λόγω της σπουδαίας αρωματικής του φύσης και της εξαίσιας οξύτητάς του, δίνει νευρικά κρασιά, που φαίνεται να έχουν μεγάλη απήχηση στο εξωτερικό. Αν και δεν δίνει πλούσια σε σώμα κρασιά, αφού ωριμάζει αργά, έχει τη δυνατότητα, με τις κατάλληλες συνθήκες καλλιέργειας, να δώσει μεγάλα κρασιά, στην περιοχή της Μαντινείας, με αντοχή στο χρόνο. Ηδη, άλλωστε, υπάρχουν στην αγορά μερικά. Επιπλέον, αν ωριμάσει σωστά μπορεί να δώσει και κάποια πολύ καλά ροζέ.
Πηγή: Εφημερίδα Καθημερινή
